فایل ویدیویی وبینار چرا ادبیات دوران ویکتوریا هنوز خواندنی است؟

اگر بخواهیم ادبیات انگلستان در قرن نوزدهم، معروف به دوران ویکتوریا، را در یک جمله خلاصه کنیم، باید آن را نمایش تقابلی عمیق و ریشه‌دار میان سنت و مدرنیسم بخوانیم. هنگامی که ویکتوریای جوان در سال 1837 به تخت نشست، انگلستان در ابتدای مسیر پر فراز و نشیب و در عین حال تحوّل‌آفرین صنعتی‌سازی قرار داشت. جامعۀ سنتی قرن هجدهم، که با غزل‌ها و اشعار بدیع رمانتیک‌ها خو گرفته بودند، اکنون خود را در برابر گونه‌ای جدید از روایت، یعنی رمان، یافتند که پا را از دنیای درون فراتر گذاشته و آیینۀ ناملایمات جهان بیرون بود. در این دوران، اشرافی‌گری به تدریج رنگ باخت و مردم طبقۀ متوسط فرصت ابراز وجود یافتند. به مدد قانون آموزش رایگان برای همۀ طبقات جامعه، ادبیات از کتابخانه‌های پر‌ زرق و برق درباری‌ها و صاحب‌منسبان نجات یافت و در دسترس آحاد مردم قرار گرفت. رونق صنعت چاپ نیز به کمک شکست این انحصار آمد. در این دوره، قهرمان‌ داستان‌ دیگر جوانی مرفه و خوشگذران و فارغ از دشواری‌های جهان نبود، بلکه از میان پایین‌ترین طبقات جامعه، همچون پیپ در آرزوهای بزرگ دیکنز، یا زنانی تشنۀ ابراز عقیده و یافتن هویت، همچون الیزابت در غرور و تعصب، و افراد مطرود جامعه، همچون سایلاس در سایلاس مارنر، برگزیده می‌شدند. جامعۀ انگلستان در دوران ویکتوریا با سرعتی جنون‌آمیز به سوی مدرنیسم پیش می‌رفت و هر روز وسیله‌ای جدید برای تسهیل زندگی، همچون تلگراف و تلفن، وارد خانه‌ها می‌شد. این تغییر ناگهانی، گویی جامعه را به دو قطب تقسیم کرده بود؛ بخشی همگام با دنیای جدید و بخشی دلتنگ دنیای قدیم. این تضاد به وضوح در ادبیات این دوره منعکس می‌شود و آثاری ماندگار خلق می‌کند. همین دوران گذار و ویژگی‌های منحصر به فرد آن است که ادبیات قرن نوزدهم را هنوز پس از گذشت دو قرن خواندنی و جذاب می‌کند و راه را برای تحلیل‌های بیشتر باز می‌گذارد. امروز، در این دوران تردید و انزوا، در این زمانۀ شکست بشر در برابر نیرویی به کوچکی یک سلول و به قدرت مرگ، خواندن ادبیات دوران ویکتوریا به مثابۀ پناه بردن به جهانی است بسیار دور و از جهاتی بسیار نزدیک. دور، از این رو که با پیچیدگی‌های دنیای مدرن فرسنگ‌ها فاصله دارد و نزدیک، از آن جهت که وجوه انسانی آن هنوز هم بر دل و جان ما می‌نشیند.

درباره مدرس:

فهیمه میرزاپور مترجم و مدرس زبان انگلیسی با مدرک کارشناسی ارشد زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه شهید بهشتی است. او بیشتر در زمینه ترجمه آثار نقد ادبی فعالیت می‌کند. کتاب درس ‌گفتارهای ادبیات جهان از جمله آثاری است که او ترجمه کرده. به زودی کتاب دیگری در رابطه با مهم‌ترین آثار ادبی قرن بیستم با ترجمه او منتشر خواهد شد.